+ เพิ่ม | - ลด ขนาดตัวอักษร      

ปราสาทบ้านพลวง อ.ปราสาท จ.สุรินทร์
      ปราสาทบ้านพลวง เป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู หลังเดียว ก่อด้วยหินทรายบนฐานศิลาแลง หันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีประตูทางเข้าอยู่ด้านหน้าเพียงด้านเดียว ส่วนด้านอื่นอีกสามด้าน ทำเป็นประตูหลอก มีสระน้ำล้อมทางด้านข้างและด้านหลัง
      ทับหลังเหนือกรอบประตูทางเข้าด้านทิศตะวันออก สลักเป็นภาพพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ หน้าบันเป็นภาพพระกฤษณะตอนยกภูเขาโควรรธนะ
      ทับหลังด้านทิศเหนือ เป็นภาพพระกฤษณะต่อสู้กับนาคกาลิยะ หน้าบันเป็นภาพพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ
      คล้ายคลึงกับภาพสลักในศิลปะแบบปาปวน อายุราวพุทธศตวรรษที่ 16-17

---

      ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ 52 ตอนที่ 75 วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 และประกาสกำหนดขอบเขตที่ดินเล่มที่ 49 ตอนที่ 172 วันที่ 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2525 เนื้อที่ 5 ไร่ 1 งาน 21 ตารางวา
      ปราสาทบ้านพลวงได้รับการขุดแต่งบูรณะ เมื่อปี พ.ศ. 2515 โดยวิธีอนัสติโลซิส คือ การรื้อตัวปราสาทลงเสริมความมั่นคง และแระกอบขึ้นใหม่ดังเดิม
      ลักษณะของปราสาท เป็นปรางค์องค์เดียวก่อด้วยศิลาแลง หินทรายและมีอิฐเป็นวัสดุร่วมก่อสร้างในส่วนบนของปราสาท โบราณสถานมีฃักษณะสี่เหลี่ยมย่อมุม จำหลักลวดลายวิจิตรสวยงาม หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงขนาดใหญ่ มีคูน้ำเป็นรูปตัวยูล้อมรอบ ถัดจากคูน้ำเป็นบาราย (สระน้ำขนาดใหญ่) ที่เห็นเป็นคันดินเดิม คงเป็นที่ตั้งของแหล่งชุมชนมาก่อน
      ลักษณะของทับหลังที่พบส่วนมาก สลักเป็นรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ อยู่ในซุ้มเหนือหน้ากาลแลบลิ้นออกมาเป็นรูปสามเหลี่ยม มีแขนสองแขนกำลังยึดท่อนพวงมาลัยที่คายออกมาจากปากซึ่งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกและทางทิศใต้ ส่วนด้านทิศเหนือ สลักรูปเป็นพระกฤษณะฆ่านาค
      สำหรับหน้าบันด้านทิศตะวันออก สลักเป็นรูปพระกฤษณะ ยกภูเขาโควรรธนะ และเช่นเดียวกันจะมีรูปสลักเป็นสัตว์ตัวเล็กๆ นอกกรอบหน้าบัน อันน่าจะหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ เพราะมีแหล่งน้ำต่างๆ อยู่มาก ที่ผนังด้านหน้ามีรูปทวารบาลยืนกุมกระบองด้านละ 1 คน
      สันนิษฐานได้ว่า ปราสาทแห่งนี้ คงสร้างขึ้นสำหรับพระอินทร์หรือพระกฤษณะ นอกจากนี้ช่างมักสลักเป็นรูปสัตว์เรียงเป็นแนว เช่น ช้าง กระรอก หมู ลิง และวัว เป็นต้น อยู่บนทับหลัง การกำหนดอายุสมัยของปราสาทบ้านพลวงประมาณพุทธศตวรรษที่ 16

ปราสาทบ้านพลวง เป็นปราสาทขนาดเล็กหลังเดียวที่สร้างจากหินทราย แต่ตั้งอยู่บนฐานไพทีขนาดใหญ่ที่สร้างขึ้นจากศิลาแลง การที่ฐานศิลาแลงนี้มีปี 2 ข้างซึ่งมีขนาดหใญ่กว่าตัวปราสาทมากจึงทำให้คิดไปได้ว่าอาจเคยมีแผนในการสร้างปราสาทบริวารด้วย แต่ปัจจบันไม่ปรากฏแล้ว โดยที่ไม่ทราบว่าเนื่องจากปราสาทดังกล่าวไม่เคยสร้างเสร็จ หรือเคยเป็นไม้จึงได้สูญหายไปหมดแล้ว       ปราสาทหลังนี้เป็นตัวอย่างปราสาทขนาดเล็กที่มีภาพสลักที่ค่อนข้างสมบูรณ์ ประตูหลักอยู่ทางทิศตะวันออกในขณะที่อีกสามด้านเป็นประตูหลอก ตัวปราสาทมีภาพสลักในศิลปะบาปวนอย่างงดงามทั้งบนทับหลังและหน้าบันอันทำให้พอกำหนดอายถุได้ว่าอาจมีอายุในราวพุทธศตวรรษที่ 16- ต้นพุทธศตวรรษที่ 17 สำหรับยอดของปราสาทนั้น อาจเป็นไปได้ที่เคยก่อด้วยอิฐมาก่อน เมื่อเวลาผ่านไปจึงสูญหายไปตามกาลเวลา       ทับหลังของปราสาทหลังนี้มักประกอบด้วยหน้ากาลแลบลิ้นสามเหลี่ยมคายท่อนพวงมาลัยตามแบบบาปวนโดยทั่วไป บางครั้งทับหลังก็มีพวงอุบะมาแบ่งตรงเสี้ยว บางครั้งก็ไม่มีซึ่งลักษณะเช่นนี้เป็นการพิสูจน์ว่า ทับหลังแบบมีเสี้ยวและไม่มีเสี้ยวนั้นได้รับความนิยมในระยะร่วมสมัยกัน ส่วนหน้าบันนั้นมีลักษณะเป็นแบบบาปวนโดยทั่วไปเช่นกัน กล่าวคือ มีกำรอบหน้าบันเป็นรูปก้านต่อดอกหันหัวลง มีนาคที่มีกระบังหน้า ภายในหน้าบันประกอบด้วยลายพันธพฤกษาที่มีหน้ากาลคายอยู่เบื้องล่าง อนึ่ง เนื่องจากนาคปลายกรอบหน้าบันเริ่มมีกระบังหน้าแล้ว จึงอาจเป้นไปได้ที่ปราสาทหลังนี้คงมีอายุอยุ่อยุ่ในสมัยบาปวนตอนปลาย และอาจมีอายุหลังจากปราสาทเขาพระวิหารและปราสาทเมืองต่ำเล็กน้อย       ทั้งหน้าบันและทับหลังของปราสาทหลังนี้ แสดงภาพพระกฤษณะในตอนต่างๆ เช่น กฤษณะยกภูเขาโควรรธนะ และกฤษณะปราบนาคกาลียะ นอกจากนี้ยังปรากฏภาพพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณในหลายจุดอีกด้วย

ถ่ายภาพเมื่อ : 6 พฤศจิกายน 2559 ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง ปราสาทบ้านพลวง       Prasat Ban Phluang       Prasat Ban Phluang is a Hindu sanctuary situated at Ban Phluang, Tambol Kang-aen, Amphoe Prasat, Surin. It is a single east-facing sandstone tower on a laterite base, The building has a single front entrance with false doors on the remaining three sides. It is surrounded by a U-shaped pond.       Above the entrance, the lintel depicts the God Indra on his mount, the Airavata elephant, while the pediment depicts a scene of Krishna lifting the Govardhana Mountain. The lintel in the North depicts Krishna fighting with Kaliya, a Naga serpent while the pediment depicts the God Indha on his mount. The basreliefs here are similar to those of Baphuon period, dating back to ca 11-12 century A.D. สถานที่ตั้ง : ปราสาทบ้านพลวง บ้านพลวง ต.กังแอน อ.ปราสาท จ.สุรินทร์ ถ่ายภาพเมื่อ : 6 พฤศจิกายน 2559 วันติดตั้งหน้าเว็บ : 6 พฤศจิกายน 2559 จำนวนผู้เข้าชม : 115 ครั้ง หมายเหตุ : เว็บมาสเตอร์เดินทางไปชมและถ่ายภาพเอง, ข้อมูลจากป้ายกรมศิลปากร, archae.su.ac.th

---