ฮุปแต้มอีสาน, สิมอีสาน (Isan Mural Painting and Isan Temple Architectures)
 สิม หอไตร ฮูปแต้ม

(วางเมาส์บนรูปภาพ เพื่อดูส่วนขยายภาพ)

+ เพิ่ม | - ลด ขนาดตัวอักษร      

วัดโนนศิลาอาสน์ จ.อุดรธานี
      ข้อมูลจาก ฐานข้อมูลโบราณสถานสำคัญในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
      วัดโนนศิลาอาสน์ตั้งอยู่ที่บ้านหนองกาลึม รวบรวมใบเสมาสมัยทวารวดีจากบริเวณใกล้เคียงมาเก็บรักษาไว้จำนวนมาก บางใบมีความสูงกว่าตัวคน บางใบมีภาพเล่าเรื่องชาดก

      ใบเสมาแผ่นนี้เล่าเรื่อง " สุวรรณกัฏกฎชาดก " ใบเสมาสลักภาพเล่าเรื่องไว้ที่โคน เป็นองค์ประกอบที่พบได้บ่อยครั้งของใบเสมาที่พบจากจังหวัดอุดรธานี ทว่าองค์ประกอบภาพมิได้วางบุคคลประธานไว้ตรงกลาง แต่อยู่ทางขวา ทำให้องค์ประกอบภาพเอียงไปทางขวาของใบเสมา
      ใบเสมาแผ่นนี้เล่าเรื่องสุวรรณกัฏกฎชาดก ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์กำเนิดเป็นพราหมณ์ผู้มีแววตาใส มีปูทองเป็นมิตร วันหนึ่งมีอีกาอยากทานดวงตาของพระโพธิสัตว์ จึงให้งูพิษมาฉกพราหมณ์โพธิสัตว์ เมื่ออีกาหมายเข้ามาจิกกินดวงตา ปูทองที่เป็นมิตรจึงเข้ามาช่วยโดยการใช้ก้ามหนึ่งหนีบอีกา บังคับให้งูดูดพิษคืนไป จนพราหมณ์พระโพธิสัตว์ฟื้นคืนสติ จากภาพเล่าเรื่องจะเห็นพราหมณ์โพธิสัตว์นอนสิ้นสติอยู่ทางขวา มีปูทองกำลังหนีบอีกาอยู่ และงูกำลังเลื้อยเข้ามาเพื่อดูดพิษ

      ใบเสมาสลักเรื่อง " วิธูรบัณฑิตชาดก " ภาพสลักบนใบเสมานี้ แสดงเครื่องแต่งกายของพระบุคคลซึ่งคล้ายกับประติมากรรมในศิลปะเขมรที่พบในประเทศไทย หรือศิลปะลพบุรี ซึ่งเป็นรูปแบบที่พบได้ในภาพสลักบนใบเสมาทวารวดีแถบอีสานตอนบน
      ภาพลักนี้อาจเป็นพุทธประวัติตอนมหาภิเนษกรมณ์หรือวิธูรบัณฑิตชาดก โดยหากเชื่อว่าเป็นพุทธประวัติตอนมหาภิเนษกรมณ์ย่อมหมายความว่าบุคคลตรงกลางคือเจ้าชายสิทธัตถะ ม้าที่อยู่ทางขวาคือม้ากัณฑกะ บุคคลทางซ้ายคือนายฉันนะ แต่หากเชื่อว่าเป็นวิธูรบัณฑิตชาดกก็อธิบายได้ว่าบุคคลตรงกลางคือพระวิธูร เบื้องซ้ายคือปุณณกยักษ์ เบื้องขวาคือม้าพาหนะของปุณณกยักษ์

      ใบเสมาสลักเรื่อง " เตมียชาดกชาดก "ใบเสมาแผ่นนี้แสดงเครื่องแต่งกายของพระเตมีย์ซึ่งคล้ายกับประติมากรรมในศิลปะเขมรที่พบในประเทศไทย หรือศิลปะลพบุรี อันเป็นรูปแบบที่พบได้ในภาพสลักบนใบเสมาทวารวดีแถบอีสานตอนบน
      เรื่องเตมียชาดกมีว่า พระโพธิสัตว์เกิดเป็นพระเตมีย์ เป็นพระโอรสของกษัตริย์เมืองหนึ่ง ตอนเป็นเด็กได้เห็นพระบิดาลงโทษนักโทษจึงเห็นว่าหากเป็นกษัตริย์ต้องทำบาป จึงแกล้งเป็นคนง่อย หูหนวก เป็นใบ้ ต่อมาได้รับคำทำนายว่าเป็นกาลกิณีของบ้านเมือง พระบิดาจึงให้นายสารถีนำพระเตมีย์ไปประหาร เมื่อเห็นว่าวาระสุดท้ายใกล้เข้ามาพระองค์จึงเลิกแกล้งเป็นคนง่อย หูหนวก เป็นใบ้ และเทศนาสั่งสอนนายสารถีนั้น ใบเสมาแผ่นนี้เลือกเหตุการณ์ที่พระเตมีย์กำลังเทศนาสั่งสอนนายสารถี พระเตมีย์ยืนอยู่ตรงกลาง นายสารถีคุกเข่าอยู่ทางซ้าย ในมือถือเสียมขุดดินเพื่อจะฝังพระเตมีย์ ราชรถอยู่ทางขวาของภาพ

      ใบเสมาสลักเรื่อง " สุวรรณสามชาดก " วัดโนนศิลาอาสน์ สลักภาพเล่าเรื่องไว้ที่โคนซึ่งเป็นสิ่งทีพบได้บ่อยครั้งของใบเสมาที่พบจากจังหวัดอุดรธานี มีข้อน่าสังเกตว่าเครื่องแต่งกายของสุวรรณสามและพระเจ้าปิลยักษ์คล้ายกับประติมากรรมในศิลปะเขมรที่พบในประเทศไทย หรือศิลปะลพบุรี ซึ่งเป็นรูปแบบที่พบได้ในภาพสลักบนใบเสมาทวารวดีแถบอีสานตอนบน
      ภาพสลักเล่าเหตุการณ์ที่สุวรรณสามออกมาหาน้ำให้บิดาและมารดาตามปกติ มีฝูงเนื้อฝูงสัตว์ติดตามใกล้ชิด พระเจ้าปิลยักษ์เห็นสุวรรณสามมีรูปร่างและผิวพรรณงดงาม ต้องการรู้ว่าสุวรรณสามเป็นใคร เป็นมนุษย์ เทวดา หรือนาค เพื่อไม่ให้สุวรรณสามหนีไปได้จึงแผลงศรยังสุวรรณสามด้วยเหตุว่าต้องการให้อ่อนแรง จะได้หนีจากไปไม่ได้ สุวรรณสามจึงสิ้นสติไป


      ข้อมูลจาก ป้ายประชาสัมพันธ์
      กลุ่มใบเสมาวัดโนนศิลาอาสน์ ประกอบด้วยใบเสมาหินทรายจำนวน 21 ใบ รูปทรงแบบแผ่นแบน ด้านบนรูปโค้งแบบกลีบบัว ด้านล่างสลักกลีบบัวหงาย มีทั้งแบบเรียบและแบบสลักเรื่องราว ส่วนใหญ่สลักภาพด้านเดียว อีกด้านสลักแกนสันสถูป
      ที่สลักทั้ง 2 ด้านมีประมาณ 2-3 ใบ นิยมสลักภาพเกี่ยวกับพุทธประวัติ และชาดก มีลักษณะศิลปะแบบวัฒนธรรมทวารวดีที่มีอิทธิพลของศิลปะขอมแบบเกาะแกร์ ราวครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ 15
      จุดประสงค์ของการสร้างใบเสมาเหล่านี้ เพื่อเป็นการแสดเขตพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ ทางพุทธศาสนา และเพื่ออุทิศถวายแก่พระพุทธศาสนา เป็นคติการสร้างที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะดินแดนแถบอีสาน

      1. เป็นภาพบุรุษประทับยืนอยู่ภายในซุ้ม ทรงสวมศิราภรณ์มงกุฏยอดแหลม มีเครื่องประดับได้แก่ กรองศอ กุณฑล พาหุรัด และมีอุทรพันธะคาดรอบพระอุทร ซึ่งแสดงถึงความสูงศักดิ์ สวมภูษาสมพตสั้นชายภูษาเป็นรูปคล้ายสมอเรือซ้อนกันสองชั้น ด้านขวาเป็นภาพราชรถเทียมม้าสองตัว ด้านซ้ายเป็นภาพบุรุษนั่งเอนตัว ในมือซ้ายถือวัตถุคล้ายเสียมขุดดิน
      สันนิษฐานว่าเป็นภาพชาดกตอน " เตมียชาดก " แสดงภาพตอนนายสุนันทสารถี ได้รับพระราชบัญชาจากพระเจ้ากาสิกราช ให้นำพระเตมียราช เสด็จโดยราชรถไปฝังยังนอกเมือง ระหว่างที่นายสุนันทสารถีกำลังขุดหลุม พระเตมียราชก็ทรงเทศนาสั่งสอนว่าด้วยคาถาการบูชามิตร 10 ประการ

      2. ด้านซ้ายสลักเป็นภาพบุรุษกำลังยิงศรอยู่ใต้ต้นไม้ มือซ้ายถือคันศร มือขวาถือลูกศร ด้านขวาเป็นภาพบุรุษกำลังเดิน สวมมงกุฏยอดแหลม มือซ้ายประคองภาชนะใส่น้ำ (คนโท) ที่วางอยู่บนหลังเนื้อ (มฤค) มือขวาถือก้านดอกไม้บานกลางลำตัวมีลูกศรเสียบทะลุอยู่
      สันนิษฐานว่าเป็นภาพชาดกตอน " สุวรรณสามชาดก " แสดงภาพตอนพระเจ้ากบิลยักษ์เสด็จออกล่าเนื้อในป่าหิมพานต์ พบสุวรรณสามกำลังตักน้ำเพื่อนำไปปรนนิบัติบิดามารดาตาบอด โดยมีฝูงเนื้อแวดล้อมอยู่ จึงยิงลูกศรอาบยาพิษถูกสุวรรณสามล้มลง

      3. เป็นภาพบุรุษประทับนั่งขัดสมาธิบนแท่นสูงภายในซุ้ม ทรงสวมมงกุฏและเครื่องประดับอย่างผู้สูงศักดิ์ พระหัตถ์ขวาถือก้านดอกไม้บาน ด้านขวเป็นภาพบุคคลขนาดเล็กสองคนภายในกรอบซุ้ม พระหัตถ์ซ้ายถือก้านดอกบัวตูม สวมมงกุฏ และกุณฑลแสดงถึงความสูงศักดิ์
      สันนิษฐานว่าเป็นภาพชาดกตอน " เวสสันดรชาดก " มหาชาติสุดท้ายที่ทรงบำเพ็ญทานบารมี โดยภาพหมายถึง พระเวสสันดร พระนางมัทรี พระกัณหา และพระชาลี

      4. เป็นภาพบุรุษนั่งขัดสมาธิเพชรอยู่บนบัลลังค์สูง ภายในกรอบซุ้ม ทรงสวมศิราภรณ์มงกุฏยอดแหลมและเครื่องประดับต่างๆ ด้านขวาเป็นภาพสตรีนั่งบนแท่น สวมภูษาเป็นผ้าโสร่งจีบริ้ว ด้านซ้านเป็นภาพบุคคลนั่งบนแท่น พระหัตถ์ทั้งสองประสานไขว้ไว้ที่พระอุระแสดงความเคารพ
      สันนิษฐานว่า บุรุษกลางภาพน่าจะหมายถึง พระมหาสัตว์ หรืออดีตชาติของพระพุทธองค์กำลังเทศนา โดยมีผู้สูงศักดิ์ที่เคารพเลื่อมใสฟังอยู่ทั้งสองด้าน แต่ ไม่สามารรถสรุปได้ว่าเป็นเรื่องใด

      5. เป็นภาพบุรุษนอนหงาย มือทั้งสองขัดประสานไว้แนบแก้มขวา สวมตุ้มหูทรงตุ้มแหลม ตรงด้านหน้าของชายผ้า มีปูใช้ก้ามข้างหนึ่งหนีบคอนกกา ก้ามอีกข้างหนึ่งหนีบขากาไว้ ที่สันกลางใบเสมาสลักเป็นรูปงูเลื้อยพันอยู่ หัวงูใกล้กับเข่าของบุรุษที่นอน
      สันนิษฐานว่าเป็นภาพชาดกตอน " สุวรรณกักกฏชาดก " แสดงภาพตอนพระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์ มีนัยน์ตาวงกลมสามชั้น สดใส กากับงูจึงคิดอุบายเพื่อที่จะทำร้ายและกินนัยน์ตา โดยให้งูกัดพระโพธิสัตว์ล้มลง กาบินเข้าไปจะจิกกินนัยน์ตา แต่ปูสีทองสหายของพระโพธิสัตว์เข้าช่วยเหลือไว้ได้

      6. เป็นภาพบุรุษประทับนั่งขัดสมาธิ อยู่ในแท่นบัลลังค์ภายในกรอบซุ้ม ทรงสวมศิราภาณ์มงกุฏยอดแหลมและเครื่องประดับต่างๆ ด้านขวาเป็นภาพบุคคลนั่งพับเพียบอยู่บนแท่นภายในกรอบซุ้ม อยู่ภายในระดับที่ต่ำกว่า ด้านซ้ายสลักเป็นกรอบสี่เหลี่ยม ภายในเป็นภาพสระบัว มีบุคคลถอนสายบัวชูขึ้น ด้านบนเป็นภาพสลักคล้ายงูแลบลิ้น
      สันนิษฐานว่า บุรุษกลางภาพน่าจะหมายถึง พระมหาสัตว์ อันเป็นอดีตชาติของพระพุทธองค์ อาจเป็นภาพชาดกตอน " เทวธรรมชาดก " ซึ่งมีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับการเทศนาธรรมของพระมหาสัตว์ ที่เสวยพระชาติเป็นเจ้าชายมหิสกุมาร เพื่อสั่งสอนผีเสื้อน้ำที่จับพระอนุชาของพระองค์ไป แต่ทั้งนี้ยังไม่สามารถสรุปได้แน่ชัด








      


      ในวโรกาสที่ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เสด็จทอดพระเนตรกลุ่มใบเสมาวัดโนนศิลาอาสน์วราราม ในวันอทิตย์ที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2546 ทรงสนพระทัยเนื้อหาและเรื่องราวภาพสลักใบเสมากลุ่มนี้อย่างมาก และทรงแสดงความห่วงใย หากปล่อยให้ใบเสมาเหล่านี้ปักไว้กลางแจ้ง ดังพระดำรัสว่า


  • " เสียดายภาพสวยๆ ถ้าปักไว้อย่างนี้ จะทำให้ภาพเสียหายหมด ทำอาคารคลุมแบบกลุ่มใบเสมา วัดพุทธบาทบัวบานได้หรือไม่ "



  •        กรมศิลปากรร่วมกับจังหวัดอุดรธานี จึงได้ดำเนินการจัดสร้างอาคารและเคลื่อนย้ายใบเสมานำมาเก็บรักษาไว้ในอาคาร โดยงบประมาณขององค์การบริหารส่วนตำบลเมืองพาน จำนวน 341,000 บาท เพื่อเป็นการอนุรักษ์มรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติ ตามแนวพระราชดำริให้คงอยู่สืบไป

    ภาพถ่ายเมื่อ : 30 ตุลาคม 2559
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์
    วัดโนนศิลาอาสน์



    สถานที่ตั้ง : วัดโนนศิลาอาสน์วราราม บ้านหนองกาลืม ต.เมืองพาน อ.บ้านผือ จ.อุดรธานี
    ถ่ายภาพเมื่อ : 30 ตุลาคม 2559
    วันติดตั้งหน้าเว็บ : 31 ตุลาคม 2559
    จำนวนผู้เข้าชม : 5917 ครั้ง
    หมายเหตุ : เว็บมาสเตอร์เดินทางไปชมและถ่ายภาพเอง, ข้อมูลจาก : ป้ายประชาสัมพันธ์, archae.su.ac.th


    09-02-2015 Views : 5918
          ร่วมกันสนับสนุนเว็บไซต์นี้ ทำได้ง่ายๆ ด้วยการคลิกลิงค์ด้านล่าง... ขอบคุณครับ





    อาร์ตนานา สตูดิโอ และ เดอะ ไดโนเสาร์ อาร์ต แกลเลอรี่ ™ (หอศิลป์ เดอะแด็ก)
    บ้านเลขที่ 9, 48 หมู่ 12 บ้านหนองซำ ต.น้ำอ้อม อ.ค้อวัง จ.ยโสธร 35160 กรุณาโทรติดต่อก่อนการเดินทางหรือนัดหมายล่วงหน้า ที่เบอร์ โทร. 081- 303 4493, 064-092 9449
    ออกแบบโลโก้ | ออกแบบบรรจุภัณฑ์ | ออกแบบกล่อง | ออกแบบบถุง | ออกแบบฉลาก | ออกแบบสื่อส่งเสริมการขาย ออกแบบสื่อดิจิทัล Digital Media Design

     ร่วมสนับสนุนเว็บไซต์ อีสานอาร์ตดอทคอม ช่องพุทธศิลป์อีสาน เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการเดินทางถ่ายภาพนำมาจัดทำเว็บไซต์ ได้ที่ :

    ธนาคารกสิกรไทย สาขาบางกะปิ ชื่อบัญชี นายพัฒยา จันดากูล เลขที่บัญชี 003-2-02799-9 ประเภท ออมทรัพย์

    ต้องยอมรับความจริงว่า การเดินทางมีค่าใช้จ่าย โดยเฉพาะค่าน้ำมันรถ หากต้องเดินทางไกลๆ หลายร้อยกิโลเมตร ค่าใช้จายในแต่ละเที่ยวก็หลายพันบาท เว็บมาสเตอร์จึงต้องรองบประมาณ และวางแผนการเดินทางให้คุ้มกับค่าน้ำมัน โดยกำหนดจุดที่จะไปถ่ายภาพให้ได้เยอะๆ ก่อนการเดินทาง ขอขอบพระคุณทุกท่านที่ให้การสนับสนุนค่าเดินทางครับ



    98.80.143.34 | Copyright © 2008 - 2023 esanart.com All Rights Reserved.
    Website designed by Artnana Sudio