+ เพิ่ม |
- ลด ขนาดตัวอักษร
อนุสาวรีย์พระยาชัยสุนทร จ.กาฬสินธุ์
พระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) หรือพระยาไชยสุนทร เดิมพระนามว่า เจ้าโสมพะมิตร หรือ ท้าวโสมพะมิตร เป็นเจ้าผู้ปกครองเมืองกาฬสินธุ์พระองค์แรก และเป็นเจ้าผู้สร้างเมืองกาฬสินธุ์ ปัจจุบันคือจังหวัดกาฬสินธุ์ ในภาคอีสานของประเทศไทย เดิมรับราชการในราชสำนักนครเวียงจันทร์ที่ พญาโสมพะมิตร ภายหลังได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (รัชกาลที่ 1) แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ของสยามให้เป็นเจ้าเมืองกาฬสินธุ์พระองค์แรก พระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) ทรงเป็นต้นสกุล วงศ์กาฬสินธุ์ ศรีกาฬสินธุ์ พิมพะนิตย์ พูลวัฒน์ อักขราสา และสกุล วงศ์กมลาไสย อีกทั้งทรงเป็นพระราชเชษฐาในเจ้าเมืองแสนฆ้องโปง ต้นสกุลพระราชทาน ณ กาฬสินธุ์ แห่งจังหวัดกาฬสินธุ์
พระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) เป็นพระราชนัดดา (หลาน) ในพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (พระไชยองค์เว้) พระราชบิดาของพระองค์คือ เจ้าองค์ไชย เป็นพระราชโอรสในพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (พระไชยองค์เว้) พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้างพระองค์ที่ 36 และพระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรเวียงจันทน์พระองค์ที่ 1 ฝ่ายพระมารดาของพระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) นั้นเป็นพระราชนัดดาในเจ้าผ้าขาว (เจ้าปะขาว) ผู้สร้างเมืองผ้าขาวและเมืองพันนา (เมืองพนาง) ในจังหวัดสกลนคร พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (พระไชยองค์เว้) เป็นพระราชนัดดาในพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้างพระองค์ที่ 32 ฝ่ายเจ้าผ้าขาว (เจ้าปะขาว) นั้น ทรงเป็นพระราชนัดดาในพระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้างเช่นกัน ดังนั้น พระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) จึงเป็นเจ้าผู้ปกครองเมืองกาฬสินธุ์และเป็นเจ้านายฝ่ายหัวเมืองลาว-อีสาน ที่สืบเชื้อสายจากราชวงศ์เวียงจันทน์อีกสายหนึ่ง
อนึ่ง ปฐมบรรพบุรุษและเครือญาติบุตรหลานทั้งหมดของพระยาชัยสุนทร (โสมพะมิตร) ได้เคยเป็นผู้ปกครองหัวเมืองใหญ่น้อยตั้งแต่สมัยราชอาณาจักรล้านช้างจนเปลี่ยนแปลงการปกครองมาทั้งหมดนับได้ 6 หัวเมือง ได้แก่ เมืองผ้าขาว (บ้านผ้าขาวหรือบ้านปะขาว) เมืองพันนา (บ้านพรรณา) เมืองกาฬสินธุ์ เมืองกมลาสัย (เมืองกมลาไสย) เมืองสหัสขันธ์ เมืองสกลทวาปี (บ้านธาตุเชียงชุม) เมืองกลางหมื่น (บ้านกลางหมื่น)
พระยาชัยสุนทร (ท้าวโสมพะมิต) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์แรก (พ.ศ. 2336) เกิดราวปี พ.ศ. 2275 บิดาเป็นโอรสของพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (พระไชยองค์เว้) (พ.ศ. 2250 - พ.ศ. 2273) พระมหากษัตริย์ลาวสมัยราชอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ ซึ่งเป็นพระราชนัดดาในพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช มารดาเป็นหลานสาวของเจ้าผ้าขาว รับราชการในราชสำนักนครเวียงจันทน์ จนได้เป็นพญาโสมพะมิต ประมาณปี พ.ศ. 2320 พญาโสมพะมิตและอุปฮาดเมืองแสนฆ้องโปง เมืองแสนหน้าง้ำ ได้เกิความขัดแย้งกับพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 3 (พระเจ้าศิริบุญสาร) (พ.ศ. 2294 - พ.ศ. 2322) ผู้ครองนครเวียงจันทน์ จึงรวบรวมผู้คนเป็นสมัครพรรคพวกประมาณหนึ่งหมึ่นคน ข้ามลำโขง มาตั้งชมชนที่บ้านผ้าขาว บ้านพันนา (บริเวณพระธาตุเชิงชุม จังหวัดสกลนครปัจจุบัน) เจ้าศิริบูญสารยังได้ส่งกองทัพติดตามมา เพื่อกวาดต้อนผู้คนที่หลบหนี ให้กลับคืนนครเวียงจันทร์
ท้าวโสมพะมิตจึงได้ยกสมัครพรรคพวกอพยพข้ามสันเขาภูพานลงมาทางใต้ มาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านกลางหมื่นได้ประมาณปีเศษ ในปี พ.ศ. 2325 จึงได้อพยพผู้คนไปตั้งบ้านเรือนที่แก่งสำโรง ดงสงเปือย ริมฝั่งลำน้ำปาว ใน พ.ศ. 2336 ท้าวโสมพะมิตได้เดินทางไปกรุงเทพมหานคร ได้เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทขอพระราชทานนามเมือง โดยได้นำกาน้ำสำริดทูลเกล้าฯ ถวายด้วย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกฐานะบ้านแก่งสำโรงขึ้นเป็นเมืองพระราชทานมามว่า กาฬสินธุ์ ตั้งแต่นั้นมาพร้อมทั้งมีพระบรมราชองการโปดเกล้าฯ ให้แต่งตั้งท้าวโสมพะมิต เป็นพระยาไชยสุนทร ครองเมืองกาฬสินธุ์เป็นคนแรก
พระยาชัยสุทรปกครองเมืองกาฬสินธุ์ด้วยความสงบ สร้างบ้านแปงเมืองให้เจริญโดยลำดับ ปี พ.ศ. 2345 จึงมอบราชการงานเมืองให้ท้าวหมาแพงรักษาดูแลแทนต่อไป "พระยาชัยสุนทร" เป็นราชทินนานามสำหรับผู้ครองเมืองกาฬสินธุ์
สถานที่ตั้ง : อนุสาวรีย์พระยาชัยสุนทร (ท้าวโสมพะมิตร) ตั้งอยู่หน้าที่ทำการไปรษณีย์ อ.เมือง จ.กาฬสินธุ์
ถ่ายภาพเมื่อ : 24 ตุลาคม 2559
วันติดตั้งหน้าเว็บ : 24 ตุลาคม 2559
จำนวนผู้เข้าชม : 4820 ครั้ง
หมายเหตุ : เว็บมาสเตอร์เดินทางไปชมและถ่ายภาพเอง, ข้อมูลจาก : วิกิพีเดีย, touristmthailand.org